Ұлыбританияда өткен «Ұлы дала алтыны» көрмесі нағыз сенсация тудырды. Онда ежелгі жауынгерлер – сақтарға тиесілі алтын бұйымдар қойылды. Қазыналардың жасы үш мың жылға жуық. Бірақ бұл ғана емес. Көрмеге қойылған бұйымдар еуропалықтарға ежелгі көшпенділердің ержүрек жауынгер ғана емес, сұлулықты білуші және жасаушы екенін дәлелдеді.
Айта кету керек, көшпелілер өркениетін әлемге ашатын мұндай шара Еуропада алғаш рет ұйымдастырылып отыр. Тері мен киізден жасалған алтын әшекейлер, қыналар, ғажайып түрде сақталған киім-кешек элементтері мен әбзелдер – Шығыс Қазақстанның қорғандарынан алынған 15 мыңнан астам бірегей жәдігерлер.
Ұлыбританиядағы көрменің жабылуы ағымдағы жылдың қаңтар айының соңында өтті, бірақ ол өзінің «миссиясын» орындады – Шығыс Қазақстаннан табылған заттардың арқасында әлем ежелгі дәуірдің мәдениетіне, қолөнеріне және зергерлік бұйымдарына назар аударды. көшпелілер жаңаша. Шетелдік сарапшылар көргендеріне таңданысын жасырмады.
«Бұл жақында ғана, бірнеше ай бұрын табылған нысандардың арқасында әлем тарихын қайта жазудың ерекше мүмкіндігі. Кембриджде біз үшін ең маңыздысы жәдігерлердің өзін ғана емес, сонымен бірге Қазақстанда қолданылған бүкіл археологиялық үдеріс пен сараптаманы көрсету», — деді Фицвильям мұражайының директоры Люк Сайсон көрменің ашылуында.
Оның айтуынша, бұл көрме Ұлыбритания мен бүкіл әлемге танысу енді ғана басталып жатқан мәдениетті көрсетудің ерекше мүмкіндігі болып табылады. Шетелдік баспасөз тіпті бұл көрме көшпенділер туралы барлық таптаурындарды бұзып, әлем жұртшылығына сақтардың тарихына қатысты мүлде жаңа деректерді көрсетті деп жариялады.
Көрменің ашылуына өзі қатысқан Шығыс Қазақстан облысының әкімі Даниал Ахметовтің айтуынша, экспозицияда бабалар қолынан шыққан шынайы жауһарлар ұсынылған және бұл жұмыстар ежелгі сақтардың көшпелі мал шаруашылығы саласында қайталанбас мәдениеті мен терең білімі болғанын айғақтайды. селекция, тау-кен және металлургия.
Еске салайық, жәдігерлерді отандық археологтар Шығыс Қазақстанда, біздің дәуірімізге дейінгі 7-6 ғасырлардағы сақ элитасының қорғандарынан тапқан. Бұл кезең ежелгі қазақ тарихында «алтын ғасыр» деп те аталады.
Экспозицияның ерекшелігі — біздің дәуірімізге дейінгі 6-5 ғасырларға жататын жас садақшы – жаңа «Алтын адамның» жерлеуі. Оның киімінде 15 000 алтын бұйымдар бар. 2018 жылы оның қалдықтары мәңгі мұзда сақталған, керемет зергерлік бұйымдар мен қару-жарақпен қоршалған күйде табылды. Зерттеу жұмысы Қазақстанның жетекші археологтары Зайнулла Самашев пен Әбдеш Төлеубаевтың жетекшілігімен жүргізілді.
Жаһандық деңгейдегі табыстар Шығыс Қазақстан облысында жүргізіліп жатқан мақсатты жұмыстардың заңды нәтижесіне айналғанын айта кеткен жөн. 2016 жылдан бастап облыста «Шығыс Қазақстан облысында археология саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын дамыту бағдарламасы» жүзеге асырылып, нәтижесінде тарихи-мәдени мұраны зерттеуде ауқымды жұмыстар атқарылды. Облыстық мұражай қоры 26 мың бірегей жәдігермен толықты, олардың бір бөлігі «Ұлы дала алтыны» экспозициясында қойылған.
Дегенмен 2022 жылы Шығыс Қазақстанда археологиялық жұмыстарды жалғастыру жоспарлануда. Атап айтқанда, Ұлан ауданындағы Ақбауыр кешені, Тарбағатай ауданындағы Елек сазы қорымдары, Катонқарағай өңіріндегі Аққаяр, Шусақ заманындағы қорым зерттеліп, тау бөктерінде зерттеу жұмыстары да басталады. Тарбағатай, Шыңғыстау және Қалбі жотасы.